Het nut van een beding van aanwas tussen samenwoners

Een beding van aanwas is een kanscontract onder bezwarende titel waarbij de partijen overeenkomen dat  het aandeel (in een bepaald goed dat zij aankopen of reeds in onverdeeldheid bezitten) van de ene partij bij een bepaalde gebeurtenis zal aangroeien bij het aandeel van de andere.

Dergelijk aanwasbeding komt vaak voor tussen niet-gehuwde samenwonende partners maar kan ook toegepast worden bij echtgenoten die gehuwd zijn onder een stelsel van scheiding van goederen of in een gemeenschapsstelsel met betrekking tot de eigen goederen.

Het kan zowel bij onroerende als bij roerende goederen worden gebruikt en kan betrekking hebben op de volle eigendom, blote eigendom, vruchtgebruik, recht van gebruik of bewoning,...

De voorwaarde is wel dat beide partijen een gelijke kans hebben (bv. wat hun leeftijd en/of gezondheid betreft) om het aandeel van de andere te bekomen.

Het nut ten opzichte van partners die feitelijk samenwonen is duidelijk.

Feitelijk samenwonende partners erven in principe niet van elkaar tenzij dit wordt geregeld bij testament. Bovendien zal hier steeds rekening gehouden moeten worden met de wettelijke reserve van eventuele reservataire erfgenamen (bv. kinderen, en bij ontstentenis hieraan de ouders,...) van de eerststervende.

Ondanks de invoering van het wettelijk erfrecht voor wettelijke samenwonenden in 2007, kan het beding van aanwas ook hier haar nut bewijzen.

Vooreerst is het erfrecht van de wettelijk samenwonende partner niet reservatair zodat de ene partner de andere bij testament kan onterven.

Ten tweede betreft het erfrecht van de wettelijk samenwonende partner slechts de gezinswoning en de huisraad in vruchtgebruik waardoor overige (reservataire) erfgenamen van de eerststervende aanspraak kunnen maken op de overige goederen en op de blote eigendom van de gezinswoning en de huisraad. 

Deze probelemen kunnen vermeden worden door een beding van aanwas te voorzien aangezien dit een wederkerige overeenkomst uitmaakt die niet eenzijdig kan worden gewijzigd en er voor zorgt dat het ontrokken wordt aan de aanspraken van de (reservataire) erfgenamen.

- men wettelijk samenwoont of

- ten minste één jaar ononderbroken een gemeenschappelijke huishouding heeft gevoerd met de overledene.

In dergelijke gevallen vormen de onroerende goederen en de roerende goederen een afzondelijke basis waarop volgend voordelig tarief wordt toegepast:

- tot € 50.000,00: 3%

- van € 50.000,00 tot € 250.000,00: 9%

- boven € 250.000,00: 27%

Bovendien erft de langstlevende de gezingswoning vrij van successierechten.

Het beding van aanwas met betrekking tot roerende goederen zorgt voor een kosteloze overgang vrij van successierechten of registratierechten.

Indien het beding echter slaat op een onroerend goed zal de langstlevende 10% registratierechten verschuldigd zijn op de helft van de waarde van dat goed.

Er zal dus steeds nagegaan moeten worden welke optie de meest voordelige en/ of gewenst is.

Indien het betrokken goed de gezinswoning uitmaakt, zal het dus voordeliger zijn om het goed te verkrijgen door erfenis in plaats van het beding van aanwas. 

Desalniettemin kan het voorkomen dat de langstlevende bewust kiest voor de uitwerking van het beding van aanwas om zo de aanspraken van andere erfgenamen uit te sluiten.

Om deze reden is het aangewezen om het beding van aanwas steeds optioneel te maken. Ten slotte kan het ook nuttig zijn om het beding van aanwas af te stemmen op het erfrecht en deze enkel uitwerking te geven met betrekking tot de blote eigendom zodat de verschuldigde registratierechten enkel hierop berekend worden en niet op de volle eigendom.

Een optimalisering aan de hand van een (optioneel) beding van aanwas zal dus steeds maatwerk zijn en dient vaak samen te gaan met verdere planning (bv. aan de hand van een testament,...). 

<< terug