Kunnen ouders, waarvan 1 ouder met dementie, nog schenkingen doen?

Regelmatig worden wij geconfronteerd met ouders die alsnog een schenking wensen te doen aan hun kinderen of kleinkinderen. Bij het nader kennismaken stellen wij dan soms vast dat één van de partners dement is en dus niet meer wilsbekwaam.

De vraag is dan: kunnen deze mensen nog wel een schenking doen?

Veel hangt hierbij af onder welk huwelijksstelsel dit echtpaar is getrouwd. Ook stellen wij dikwijls vast dat er in het (zeer oude) huwelijkscontract een contractuele erfstelling is opgenomen waardoor er dus niet meer kan geschonken worden aangezien de partner reeds alles gekregen heeft.

Zolang deze clausule niet uit het huwelijkscontract is kan er niets gedaan worden. Het huwelijkscontract zal dus in ieder geval moeten gewijzigd worden. Aangezien je hiervoor de toestemming nodig hebt van de twee partijen zit je met een juridisch probleem waar we hier niet verder op ingaan.

In België kennen we twee huwelijksstelsels: het gemeenschapsstelsel en het stelsel van de scheiding van goederen.

Indien een echtpaar via een huwelijkscontract geen keuze heeft gemaakt tussen de twee regelt de wet voor hen hun stelsel. We spreken in dat geval van het wettelijk stelsel dat een combinatie is van de twee hoofdstelsels. Het gaat om een scheiding van goederen met een gemeenschap van aanwinsten.

Concreet betekent dit dat, alles wat je voor het huwelijk bezat of, dat je verwerft via schenking of erfenis, eigen goed is en wat je na je huwelijk verdient evenals alle inkomsten van uw eigen goederen, gemeenschappelijk zijn.

Wanneer we nu in een situatie zitten waarbij 1 van de gehuwde partners dement is, dan kan uiteraard de nog gezonde partner steeds schenkingen doen uit zijn eigen goederen.

Hij heeft hiervoor niet de toestemming nodig van zijn partner. 

In geval er echter nooit een huwelijkscontract is opgemaakt valt het echtpaar onder het wettelijk stelsel en zal er zeker een gemeenschappelijk vermogen zijn. Mensen die getrouwd zijn met een huwelijkscontract en gekozen hebben voor een gemeenschapsstelsel hebben uiteraard van rechtswege een gemeenschap. Zij hebben zelfs geen eigen goederen.

De vraag is nu: kan de gezonde partner op eigen houtje zomaar geld beginnen te schenken uit het gemeenschappelijk vermogen?

Strikt juridisch is het antwoord 'neen'. Artikel 1419 van het burgerlijk wetboek bepaalt immers uitdrukkelijk dat de ene echtgenoot niet zonder de toestemming van de andere schenkingen kan doen uit het gemeenschappelijk vermogen.

Er is echter een uitweg. Artikel 1420 bepaalt immers dat, wannneer één van de partners wilsonbekwaam is, de gezonde partner zich  kan laten machtigen door de rechtbank van eerste aanleg om toch de schenking te doen. 

Ons besluit is dan ook duidelijk: een echtpaar waarbij één van de partners dement is en dus wilsonbekwaam kan strikt juridisch geen schenking doen aan zijn kinderen uit het gemeenschappelijk vermogen.

De enige juridische oplossing is in dat geval zich laten machtigen door de rechtbank. Daarbij is de vraag altijd of de rechtbank deze machtiging wel zal geven.

 Ervaring leert dat mensen alleen al bij het woord 'rechtbank' beginnen te gruwelen en afwijzend reageren.

De vraag is dan: hoe kunnen we dit op een wettelijke manier ontwijken?

Het antwoord kan u lezen in twee andere artikelen:

• Is de nietigheid van een schenking door een demente ouder een probleem?
• Kan ik via het nieuwe beschermingsstatuut nog schenkingen uitvoeren?

Contacteer ons